کم‌شنوایی در کودکان بازه سنی ۲ تا ۱۲ سال را در برمی‌گیرد. در این زمان تشخیص کم‌شنوایی نسبت به نوزادان آسان‌تر است؛ زیرا کودک می‌تواند صحبت کند و با محیط خود ارتباط برقرار کند. تشخیص کم‌شنوایی در این سن با استفاده از مشاهده رفتار و تست‌های تشخیصی ویژه‌ای است که در مراکز شنوایی‌سنجی انجام می‌شود. معمولاً کودکان مبتلا به کم شنوایی دارای اختلال در تکلم و رفتارهایی هستند که در این مقاله به آن می‌پردازیم.
انواع کم شنوایی در کودکان
به‌طورکلی علت کم شنوایی می‌تواند نقش مهمی در درمان آن داشته باشد. ممکن است کم شنوایی کودکان به دلیل داشتن جرم یا اشیا خارجی در گوش میانی او باشد یا علت کم شنوایی به دلیل عفونت حلق، دندان یا گوش باشد. در این صورت کم شنوایی کودک موقتی است؛ اما در برخی مواقع علت کم شنوایی بیماری‌‌های ارثی، اختلال ژنتیکی یا ضربه به گوش است که در این صورت دائمی بوده و نیاز به درمان دارد. البته کم شنوایی را از نظر نوع علت آن به ۳ دسته کلی تقسیم می‌کنند:
- کم شنوایی حسی عصبی (مشکل از عصب گوش یا گیرنده‌های عصبی است)
- کم شنوایی آمیخته (ترکیبی از کم‌شنوایی حسی عصبی با کم‌شنوایی انتقالی است)
- کم شنوایی انتقال (کم‌شنوایی ناشی از عدم انتقال اصوات به‌وسیله استخوان‌های کوچک گوش است)
راه‌های تشخیص کم شنوایی در کودکان
برخلاف باور بسیاری از افراد که تصور می‌کنند کم شنوایی فقط در افراد سالخورده رخ می‌دهد، این عارضه در کودکان نیز بسیار متداول است. کم شنوایی در کودکان اغلب با نشانه‌هایی است که در صورت هوشیاری می‌توان آن‌ها را در سنین پایین‌تر تشخیص داد. هرچه درمان کم شنوایی در سنین پایین‌تری انجام شود، امید به بهبودی کودکان بیشتر است. علاوه بر این در صورت عدم درمان به‌موقع ممکن است مشکلات ذهنی و هوش گریبان‌گیر کودکان شود. از جمله راه‌های تشخیص شنوایی‌سنجی در نوزادان و کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
استفاده از تست‌های تشخیصی (غربالگری)
از جمله این آزمایش‌ها می‌توان به شنوایی سنجی مبنی بر تقویت بصری، شنوایی سنجی مبنی بر بازی، شنوایی سنجی با تُن خالص، هدایت استخوانی و تمپانومتری از جمله مهم‌ترین آزمایش‌های کلیدی در تشخیص کم شنوایی کودکان به‌شمار می‌روند بهترین راه برای تشخیص شنوایی سنجی کودکان توجه به رفتارهای آن‌هاست که در ادامه به آن می‌پردازیم.
توجه به رفتارهای کودک
شما به‌عنوان یک والد می‌بایست نسبت به رفتارهای کودک خود و ارتباط او با محیط آگاهی داشته باشید. رصدکردن رفتارهای کودک می‌تواند کم شنوایی را در مراحل اولیه تشخیص دهد و از بروز مشکلاتی که ممکن است در آینده برای کودک پیش بیاید، جلوگیری کند. از جمله بدیهی‌ترین نشانه‌های کودکان مبتلا به کم‌شنوایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حواس‌پرتی و عدم تمرکز کودک
- عدم تلفظ صحیح کلمات
- عدم توانایی ارتباط با همسالان در مدرسه یا محیط‌های اجتماعی
- عدم بروز واکنش هنگام صداکردن نام او
- ضعف در پیداکردن جهت و منشأ صدا
دقت داشته باشید که در صورت مواجه‌شدن با هریک از این علائم به پزشک شنوایی‌سنج مراجعه کنید.
داشتن یا عدم داشتن مشکلات شنوایی ژنتیکی
مطمئناً افرادی که دارای زمینه ژنتیکی هستند، می‌بایست چکاپ‌های روتین بیشتری را برای فرزندان خود در نظر بگیرند. همچنین این افراد لازم است که با انجام آزمایش‌های متنوع از سلامت مجرا، استخوان‌ها، حلزون و عصب گوش اطمینان حاصل کنند. در صورت بروز مشکل ژنتیکی کم شنوایی، می‌توان با درمان‌هایی مانند کاشت حلزون یا سمعک از بروز عوارض آن جلوگیری کرد.
راه‌های بهبود کم‌شنوایی در کودکان
مطمئناً روش‌های درماني نیاز به تشخیص دقیق علت کم‌شنوایی دارند. بسته به نوع علت کم‌شنوایی درمان ما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- شست‌وشوی گوش در زمان افزایش مایع و جرم گوش
- استفاده از آنتی‌بیوتیک در زمان عفونت یا سرماخوردگی
- به‌کاربردن سمعک برای افراد دارای کم‌شنوایی ژنتیکی
- جراحی کاشت حلزون برای کودکانی که با سمعک قادر به شنیدن نیستند.
- استفاده از دستگاه‌های کمک‌کننده ارتعاشی که این لرزش‌ها را به پوست منتقل می‌کنند.
- استفاده از گفتار درمانی برای کمک به تکلم کودکان دچار کم شنوایی
تغذیه کودکان مبتلا به کم‌شنوایی
کودکان کم شنوا برای کاهش سرعت افت شنوایی لازم است از مواد غذایی ارگانیک و بدون نگهدارنده استفاده کنند. این مواد غذایی عبارت‌اند از:
- استفاده از سبزیجاتی مانند هویج، فلفل‌دلمه‌ای و کدو که غنی از بتاکاروتن هستند.
- میل‌کردن گیاهانی مانند گوجه‌فرنگی، آلو، پیاز و سیر که سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند.
- ویتامین‌های گروه B،D،C و E که در تخم‌مرغ، شیر و ماهی به‌وفور یافت می‌شوند.
- میل‌کردن میوه‌هایی مانند موز که سرشار از مواد معدنی پتاسیم، کلسیم، سلنیم و… هستند.
- استفاده از منابع غنی امگا ۳ مانند روغن جگر ماهی
راه‌های جلوگیری از کم‌شنوایی کودکان
همیشه پیشگیری مقدم بر درمان است و درمورد کم شنوایی نیز این موضوع اهمیت زیادی پیدا می‌کند. از جمله این راه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انجام آزمایش ژنتیک قبل از ازدواج
- تزریق واکسن سرخجه قبل از ازدواج برای خانم‌ها
- جلوگیری از دیابت بارداری
- عدم استفاده از داروها یا ویتامین‌ها بدون تجویز پزشک در زمان بارداری
- جلوگیری از بارداری در سنین بالا
سخن پایانی
بهترین راه برای تشخیص کم شنوایی انجام آزمایش‌های شنوایی‌سنجی و همچنین بررسی رفتارهای شنیداری کودک است. کودکان کم شنوا به دلیل ضعفی که در خود احساس می‌کنند از اجتماع گریزانند و مایل‌اند بیشتر وقت خود را به‌تنهایی بگذرانند. این موضوع می‌تواند برای والدین به‌عنوان یک هشدار در نظر گرفته شود چرا که در این زمان کودک این موضوع را با عدم تمرکز و عصبانیت نشان می‌دهد. استفاده از آزمون‌ها و تست‌های شنیداری نیز می‌تواند نقش کلیدی در تشخیص زودهنگام کم شنوایی و درمان آن داشته باشد. درمان کم شنوایی هرچه در سنین پایین‌تر انجام شود، از عوارضی که ممکن است در آینده برای کودک پیش بیاید، جلوگیری می‌کند.
