اتوتوکسیک به وضعیتی اشاره دارد که در آن آسیب‌های دائمی به سیستم شنوایی فرد وارد می‌شود، ناشی از مواد شیمیایی یا داروهایی که به طور مستقیم به گوش داخلی آسیب می‌زنند. این نوع از آسیب به گوش، که به آن “گوش سمی” نیز گفته می‌شود، می‌تواند به دلیل مصرف برخی داروها، تماس با مواد شیمیایی خاص، یا قرارگیری در معرض صداهای بلند و مضر ایجاد شود.
اصطلاح اتوتوکسیک از واژه‌های یونانی “oto” به معنی گوش و “toxic” به معنی سم گرفته شده است.
علل اتوتوکسیک
اتوتوکسیک شدن معمولاً به دلیل مصرف داروهای خاص یا قرارگیری در معرض مواد شیمیایی مضر اتفاق می‌افتد. برخی از مهم‌ترین علل عبارتند از:
داروهای شیمی درمانی و آنتی بیوتیک‌ها: داروهایی مانند سیسپلاتین (برای درمان سرطان) و جنتامایسین (یک آنتی‌بیوتیک) می‌توانند به گوش داخلی آسیب وارد کنند. این داروها به سلول‌های مویی در گوش داخلی آسیب می‌زنند که برای شنوایی حیاتی هستند.
حلال‌ها و مواد شیمیایی صنعتی: مواد شیمیایی خاص مانند حلال‌های آلی (مثل بنزن، تولوئن، اتیلن گلایکول) که در صنعت ساخت و تولید استفاده می‌شوند، می‌توانند آسیب‌های شنوایی به همراه داشته باشند
دیوریتیک‌ها: داروهایی مانند فروسیمید که برای درمان فشار خون بالا یا نارسایی قلبی استفاده می‌شوند نیز می‌توانند باعث آسیب شنوایی شوند.
مسکن‌ها و ضد التهاب‌ها: بعضی مسکن‌ها مانند آسپرین و ضد التهاب‌های غیر استروئیدی (NSAIDs) می‌توانند در دوزهای بالا یا مصرف طولانی مدت باعث آسیب به گوش شوند
اختلالات متابولیک و بیماری‌ها: برخی بیماری‌ها و اختلالات متابولیک مانند دیابت و نارسایی کلیوی می‌توانند زمینه‌ساز آسیب شنوایی و اتوتوکسیک شوند. در این شرایط، داروهای خاصی که برای کنترل این بیماری‌ها تجویز می‌شوند، می‌توانند شنوایی را تحت تأثیر قرار دهند.
صدای بلند: قرار گرفتن در معرض صداهای بلند یا مداوم، مانند محیط‌های کاری پرسر و صدا، نیز می‌تواند منجر به از دست دادن شنوایی شود.
علائم اتوتوکسیک
نشانه‌های اولیه آسیب شنوایی ناشی از مواد اتوتوکسیک می‌تواند شامل کاهش شنوایی، وزوز گوش، مشکلات تعادل و احساس فشار در گوش باشد. برخی از علائم مهم شامل:
کاهش شنوایی: ممکن است شنیدن صداها به تدریج یا به طور ناگهانی مشکل شود، به‌ویژه در فرکانس‌های بالاتر.
وزوز گوش: صدای زنگ، وزوز یا صدای هیس در گوش‌ها.
مشکلات تعادل: احساس سرگیجه یا عدم تعادل که نشان‌دهنده آسیب به سیستم تعادلی گوش داخلی است.
احساس فشار در گوش‌ها: گاهی افراد احساس فشار یا پر بودن در گوش‌ها دارند.
پیشگیری از اتوتوکسیک
برای پیشگیری از آسیب شنوایی ناشی از مواد اتوتوکسیک، اقدامات زیر می‌تواند موثر باشد:
مشاوره با پزشک: قبل از شروع هر درمان دارویی، باید با پزشک در مورد خطرات احتمالی اتوتوکسیک مشورت کنید. در صورت لزوم، پزشک ممکن است دارویی با خطر کمتری را پیشنهاد دهد.
حفاظت در برابر صدا: در محیط‌های شغلی پر سر و صدا از وسایل حفاظتی مانند گوش‌گیر یا هدفون‌های مخصوص استفاده کنید تا از آسیب شنوایی جلوگیری کنید.
تست شنوایی منظم: انجام تست‌های شنوایی منظم به‌ویژه در افرادی که در معرض داروهای اتوتوکسیک یا صداهای بلند قرار دارند، اهمیت دارد. شناسایی زودهنگام آسیب شنوایی می‌تواند کمک کند تا اقدامات درمانی به موقع انجام شود.
در نهایت، مهم است که بدانید آسیب شنوایی ناشی از مواد اتوتوکسیک می‌تواند دائمی باشد. با آگاهی و اقدامات پیشگیرانه می‌توان از وقوع این نوع از آسیب‌ها جلوگیری کرد و کیفیت زندگی بهتری داشت.
ارتباط شنوایی سنجی و اتوتوکسیک
زمانی که فرد تحت درمان با داروهای اتوتوکسیک قرار می‌گیرد، شنوایی سنجی به ابزاری حیاتی تبدیل می‌شود. این آزمایش‌ها می‌توانند منجر به شناسایی اولیه مشکلات شنوایی که به دلیل اتوتوکسیک ایجاد است، کمک کنند و اطلاعات مفیدی را در اختیار متخصصین شنوایی سنج قرار دهند تا درمان‌های مناسب را آغاز کنند. از جمله تست‌های شنوایی که در این شرایط مفید هستند می‌توان به آزمایش‌های شنیدن فرکانس‌های خاص، آزمون تمایز صدای گفتاری و اندازه‌گیری پاسخ الکتریکی گوش داخلی اشاره کرد.
اگر شنوایی فرد تحت تأثیر قرار گرفته باشد، استفاده از سمعک‌ها یا انجام اقدامات درمانی مانند کاشت حلزون گوش می‌تواند به بهبود شنوایی کمک کند. در این میان، انجام شنوایی سنجی منظم برای افرادی که در معرض خطر اتوتوکسیک هستند بسیار مهم است، زیرا شناسایی زودهنگام مشکلات شنوایی می‌تواند روند درمانی را بهبود بخشد.
چه زمانی در اتوتوکسیک به سمعک نیاز پیدا می‌کنیم؟
اگر آسیب شنوایی ناشی از داروهای اتوتوکسیک به قدری شدید باشد که شنوایی فرد به طور دائم کاهش یابد، خرید سمعک می‌تواند کمک‌کننده باشد. سمعک‌ها کمک می‌کنند تا صدای محیط به وضوح بیشتری به گوش برسد و کیفیت زندگی فرد بهتر شود. طبق مطالعات مختلف، آسیب‌های شنوایی ناشی از داروهای اتوتوکسیک، به‌ویژه در افرادی که در معرض داروهای شیمی درمانی یا آنتی‌بیوتیک‌های خاص هستند، می‌تواند دائمی باشد و نیاز به استفاده از سمعک را افزایش دهد.
داروهای اتوتوکسیک می‌توانند بر فرکانس‌های خاصی از شنوایی تاثیر بگذارند. در مواردی که فقط فرکانس‌های بالا یا پایین تحت تأثیر قرار بگیرند، استفاده از سمعک‌های خاصی که توانایی تقویت این فرکانس‌ها را دارند، ممکن است مفید باشد. در این صورت، سمعک‌هایی که قابلیت تنظیم دقیق دارند، می‌توانند عملکرد بهتری برای افرادی که در اثر اتوتوکسیک شدن، کاهش شنوایی در فرکانس‌های خاص دارند، فراهم کنند.
نتیجه‌گیری
اگر نگران شنوایی خود هستید یا علائم فوق را تجربه می‌کنید، مشاوره با یک متخصص شنوایی‌شناسی می‌تواند مفید باشد. در کلینیک آوا ائودیولوژی می‌توانید مشاوره‌های تخصصی در زمینه شنوایی و تست‌های شنوایی دریافت کنید. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید از سایت با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
