کم شنوایی حسی عصبی (sensorineural hearing loss)، با نام اختصاری (SNHL) نوع خاصی از بیماری شنوایی است که به علت اختلال درعملکرد گوش داخلی به وجود میآید. این نوع از کاهش شنوایی یکی از رایجترین نوع بیماریهای گوش است که به دو علت بروز میکند. یا میتواند بر اثر آسیب به سلولهای مو شکلی (استریوسیلیا) باشد که در داخل بخش مارپیچی گوش (حلزون) به وجود میآید؛ و یا بر اثر خدشههایی که به عصب مرکزی گوش وارد میشود. میزان آسیب بر اثر این بیماری از کمشنوایی خفیف تا ناشنوایی کامل میتواند در تناوب باشد.
البته کم شنوایی حسی عصبی بیماری پر خطری نیست، اما اگر به درستی درمان نشود، ممکن است عوارضی در پی داشته باشد. یکی از شایعترین پیامدهای آن این است که خودداری از درمان کم شنوایی، در برقراری ارتباطهای اجتماعی فرد اختلال ایجاد کرده و مثل تمامی اقسام بیماریهای گوش ممکن است به منزوی شدن فرد از اجتماع بیانجامد.
انواع کم شنوایی حسی عصبی
- کم شنوایی حسی عصبی ممکن است به صورت دو طرفه باشد. به این معنی که هر دو گوش درگیر این معضل باشد. معمولاً علت این نوع از کمشنوایی در فرد میتواند یا ژنتیکی باشد و یا فرد بر اثر صدای بلند به صورت اکتسابی به این بیماری مبتلا شده باشد. همچنین میتواند بر اثر بیماریهایی نظیر سرخک به گوش آسیب رسیده باشد.
- نوع دوم کم شنوایی حسی عصبی یک طرفه است و منظور از آن این است که بیماری در یکی از گوشها بروز میکند. عوارضی که بر اثر بیماریهایی مثل تومور و یا بیماری منییر (menieres disease) به وجود میآید و یا حتی ایجاد صدای بلند ناگهانی سمت یکی از گوشها، میتوانند زمینهساز این نوع از این بیماری باشد.
- نوع دیگر کم شنوایی حسی عصبی، کم شنوایی حسی عصبی نامتقارن است که با وجود این که در هر دو گوش اختلال ایجاد میکند، اما میزان کمشنوایی دو گوش با هم متفاوت است و یکی از آنها شدت کم شنوایی بیشتری نسبت به دیگری دارد.
علتهای کم شنوایی حسی عصبی
علت پزشکی کم شنوایی حسی عصبی همانطور که در بالا اشاره شد در نتیجه آسیب به گوش داخلی و یا بر اثر آسیب به اعصاب مرکزی شنوایی است؛ و خبر بد آنکه متاسفانه معمول است که کم شنوایی حسی عصبی دائمی باشد. برای پدیدار شدن این بیماری میتوان به عوامل زیر اشاره کرد:
پیری گوش
در افراد 65 تا 74 ساله از هر سه نفر، یک نفر به درجاتی از کم شنوایی حسی-عصبی مبتلا است. افزون بر این، تقریبا نیمی از افراد کم شنوایی حسی-عصبی بالای سن 75 سال هستند. این بیماری با نام تخصصی پرسبیکوزیس (Presbycusis) شهرت دارد. خوشبختانه، میتوان در این موارد از سمعک به عنوان راهکاری بسیار یاریرساننده بهره برد.
ریشههای ژنتیکی
یکی از عوامل مهم کم شنوایی حسی-عصبی، عوامل ژنتیکی است که در افراد به ارث میرسند. این موارد میتواند از همان بدو تولد و یا بعدتر و به تدریج در فرد ظهور کند. عفونت و کمبود اکسیژن در زمان تولد میتواند احتمال ابتلا به این بیماری را مضاعف کند. برای این نوع کم شنوایی حسی-عصبی نیز میتوان به کمک سمعک و یا وسایل کمک شنیداری کاشتنی اقدام و آن را درمان کرد.
عارضه و پیامد بیماریها
بیماریهایی که معمولاً ملازم با کم شنوایی حسی-عصبی هستند شامل بیماریهایی چون تومورها، خود ایمنی (autoimmune)، بیماری منیر، ویروسها و دیگر بیماریها است. کم شنوایی حسی عصبی ممکن است عوارض برخی از داروها هم باشد، و یا عارضهای باشد که پس به وجود آمدن مشکلاتی در گردش خون فرد، بروز و ظهور کرده باشد. بنابراین ابتدا باید بیماری همراه را تشخیص داد و سپس با درمان دارویی تا حد امکان مشکل کم شنوایی حسی-عصبی را درمان کرد.
ضربه به سر و گوش
هنگامی که به سر و گوش ضربه وارد میشود در فشار گوش تغییراتی ایجاد میشود که باعث نشت مایع گوش شده و در نتیجه به گوش داخلی و راههای اعصاب آن با احتمال بالایی آسیب میرساند؛ و در بعضی موارد عصب گوش پاره میشود. پزشک متخصص گوش عهدهدار درمان این موارد بوده و در صورت آسیب دائمی به دستگاه شنوایی، شنوایی شناس سمعک متناسب با آن را تجویز و تنظیم میکند.
صدای ناگهانی بلند
یکی از علتهای کم شنوایی حسی-عصبی مواجهه با صدای ناگهانی بلند و یا صدای بلند دائمی با بیش از 85 دسی بل است. بهترین توصیه برای این مورد پیشگیری از آن و یا حذف و کاهش صدای بلند است. تجویز سمعک مناسب برای بیمار همچنان راه بهتر شنیدن این افراد است.
علائم کم شنوایی حسی عصبی
یکی از علائم کاهش شنوایی حسی عصبی، افت شنوایی حداقل 30 دسی بل در عرض 3 روز است. اگر به سرعت درمان نشود ممکن است منجر با ناشنوایی فرد بشود. امکان تشخیص بیماری کم شنوایی حسی عصبی بدون شنوایی سنجی بسیار سخت است. چرا که نشانههای این بیماری در یک یا هر دو گوش، به تدریج و در طی چند روز و به شکلی ناگهانی آشکار میشود. رایجترین علائم این بیماری به شرح زیر است:
- وزوز گوش (tinnitus)
- سرگیجه (vertigo)
- شنیده شدن صداها به صورت مبهم و عدم درک آنها
- بیتعادلی
- اختلال در شنیدن صداهای بلند
- اختلال در شنیدن صداهای زیر، مثل صدای زنانه یا کودکانه
- مشکل در شنیدن صداها در صدای پس زمینه
درمان کم شنوایی حسی عصبی
ابتدا پزشک برای برای بررسی دقیق شنوایی فرد، او را به شنوایی شناس برای معاینه فیزیکی ارجاع میدهد. در طول شنوایی سنجی بیمار در اتاق عایق هدفونی را روی گوش خود قرار میدهد و سپس کلمات و صداها در هر گوش با شدت و فرکانسهای مختلف پخش میشود. در آخر نتیجه آزمایش توسط شنوایی شناس تفسیر خواهد شد.
لازم به ذکر است که گاهی علائم کم شنوایی هدایتی مثل التهاب، تجمع مایع و جرم در گوش خارجی، با علائم کم شنوایی حسی عصبی تداخل میکند. بنابراین پزشک با بررسی پرده گوش و مسیر گوش خارجی این موضوع را مورد بررسی قرار میدهد. متاسفانه روش قطعی برای درمان کم شنوایی حسی و عصبی وجود ندارد. بیمار تنها با بهرهگیری از وسایل کمک شنوایی همچون سمعک (hearing aids) میتوانند به نحو مطلوبی بشنوند و یا پزشکان و متخصصان با ایمپلنت کاشت حلزون (cochlear implan) به بهبود شنوایی آنها کمک میکنند.
