یکی از اختلالاتی که در کودکان و نوزادان ممکن است رخ دهد، کم‌شنوایی است؛ چون کودکان و نوزادان نمی‌توانند مشکلات خود را بیان کنند احتمال دارد که کم‌شنوایی مخفی اتفاق افتد. مهم‌ترین دوران رشد زبان و گفتار ۳ سال اول زندگی است. تشخیص جنبه‌های مختلف کم‌شنوایی توسط والدین می‌تواند در پیشگیری اختلالات گفتار و زبان کودک مؤثر باشد. با تشخیص زودهنگام این اختلال می‌توان با استفاده از اقدامات توان‌بخشی خطرات احتمالی را کاهش داد. با آگاهی دادن و غافل نشدن از شنوایی سنجی کودک و غربالگری‌ها می‌توانید احتمال بروز کم شنوایی در کودکان را کاهش دهید.
علت کم‌شنوایی در کودکان
علل کم‌شنوایی کودکان را می‌توان به ۲ دسته دائمی و موقتی تقسیم کرد. از علت‌های موقتی می‌توان به تجمع جرم در کانال گوش، فرورفتن یک جسم خارجی در مجرای گوش، عفونت گوش میانی و مخاط اضافی ناشی از سرماخوردگی در شیپور استاش اشاره کرد. علل دائمی کم‌شنوایی ممکن است در شرایط یا رویداد خاصی رخ دهد؛ مثل بیماری‌های ارثی، اختلالات ژنتیکی یا سرخجه گرفتن نوزاد تازه متولد شده، ضربه به سر یا جمجمه کودک یا ابتلا به بیماری خاص مثل مننژیت یا اوریون، انتقال عفونت‌ها یا بیماری‌های مادر حین بارداری به جنین، نوزادان نارس و…. به وجود آید.
علائم کم‌شنوایی در نوزادان و کودکان
نداشتن عکس‌العمل‌هایی مثل پلک‌زدن، توجه و گرد شدن چشم‌ها هنگام صدا شنیدن و محکم مکیدن شیر از علائم کم شنوایی در نوزادان است. عدم تشخیص منبع صدا و واکنش نشان‌ندادن به زنگ تلفن نیز از جمله این نشانه‌ها است. از علائم کم‌شنوایی در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بی‌توجهی به سخنان کسی که با او صحبت می‌کند.
- هیچ‌گونه واکنشی نسبت به صداهای اطراف خود از جمله صدای تلفن ندارند.
- همه چیز را با صدای بلند گوش می‌دهد مثل تلویزیون و…
- با صدای بلند صحبت می‌کنند و تلفظ کلمات را اشتباه بیان می‌کنند
- به دلیل نشنیدن صدای معلم در مدرسه دچار افت تحصیلی می‌شوند و بیشتر مستعد رویاپردازی هستند.
تشخیص کم‌شنوایی
مهارت‌های ارتباطی رشد نایافته تشخیص کم‌شنوایی کودکان و نوزادان را دشوار کرده است. کم شنوایی معمولاً توسط متخصصین حوزه شنوایی انجام می‌شود. تمامی نوزادان تازه متولد به‌منظور تشخیص بعد از معاینه بیمارستان را ترک می‌کنند. گاهی اوقات پزشک در مواقع ضروری که والدین می‌گویند کودک هیچ واکنشی نسبت به صحبت‌ها یا صدا ندارد او را معاینه و در صورت جدی بودن مسئله به یک متخصص گوش ارجاع می‌دهد.
پزشک متخصص برای پیداکردن مکان عارضه معایناتی را ازجمله تست‌های عینی که فعالیت الکتریکی مغز در پاسخ به صدا اندازه می‌گیرد یا تست‌های ساده مثل مشاهده رفتار کودک بعد تکان‌دادن جغجغه در کنار گوش و یا تست‌های شنوایی‌سنجی که با تولید صداهایی مثل بوق و سوت میزان کم‌شنوایی کودک را می‌سنجد، بر عملکرد شنوایی بیمار انجام می‌دهد و بعد از تکمیل معاینات تشخیص دقیق را اعلام می‌کند.
درمان کم‌شنوایی کودکان
درمان کم‌شنوایی کودکان بسته به نوع شدت که دارند علت آن متفاوت است؛ اما به‌طورکلی برای درمان کم‌شنوایی می‌توانید روش‌های زیر را انجام دهید.
- از سمعک برای تقویت صداها بهره ببرید.
- با کمک دستگاه‌های ارتعاشی، صداها را به ارتعاشات پوستی برسانید.
- از یک متخصص برای گفتاردرمانی کودک کمک بگیرید.
- کاشت حلزون یک نوع درمان برای کم شنوایی شدید و عمیق است.
درمان کم‌شنوایی انتقالی
کم‌شنوایی انتقالی که معمولاً موقت است از اختلال در گوش میانی به وجود می‌آید. گاهی در اثر جمع‌شدن مایع یا جرم در گوش یا آسیب به استخوانچه یا پارگی پرده صماخ ایجاد می‌شود. درمان انتقالی باتوجه‌به علت کم شنوایی توسط دارو، جراحی یا تجویز سمعک صورت خواهد گرفت.
درمان با کاشت حلزون
مکان شنوایی در افراد ناشنوا یا کم‌شنوای عمیق با جراحی و قراردادن پروتز حلزون در گوش داخلی امکان‌پذیر است. این نوع درمان با تحریک الکتریکی عصبی مقداری از شنوایی را به فرد کم‌شنوا یا ناشنوا باز می‌گرداند. در دهه‌های قبل از کاشت حلزون برای توانایی لب‌خوانی و کمک به فرد برای آگاهی از صداها استفاده می‌شد؛ اما امروزه کاشت حلزون مکالمات تلفنی را برای کاربران امکان‌پذیر می‌کند.
پیشگیری از تولد فرزند کم‌شنوا
برای کاهش تولد فرزند کم‌شنوا، والدین قبل از اقدام به بارداری باید نکاتی را رعایت کنند.
- والدین عامل RH خود را از طریق آزمایش خون مشخص کنند.
- اگر به بیماری خاصی مبتلا هستند قبل بارداری با پزشک مشورت کنند.
- حتما قبل ازدواج مشاوره ژنتیکی انجام دهند.
- عدم مصرف هیچ‌گونه دارو بدون تجویز پزشک توسط مادر، پرهیز از ضربات و فشار به داخل رحم، تزریق واکسن سرخجه قبل از بارداری و…
سخن پایانی
اگرچه جلوگیری از پیشرفت بیماری برای همه سنین ضرورت دارد؛ اما این امر برای کودکان اهمیت بیشتری دارد، به‌ویژه پیشگیری از اختلالات کم‌شنوایی کودکان و اقدام سریع برای بهبود زندگی آینده آن‌ها را تغییر می‌دهد و درمان درست و به‌موقع کودک را از انزوا، افسردگی، عقب‌ماندگی در بین هم‌سالان خود نجات می‌دهد.
