مدت زیادی همه معتقد بودند کمشنوایی فقط با افزایش سن رخ میدهد و نوزادان و کودکان در معرض این بیماری نیستند. امروزه مشخص شده کمشنوایی انواع مختلفی دارد و با تشخیص زودهنگام توسط تستها و علائم خاصی میتوان آن را درمان کرد و یا با استفاده از سمعک به زندگی ادامه داد. تستهای OAE و AABR از آزمایشهایی هستند که وجود مشکلات شنوایی را بررسی کرده و منشا آن را مشخص میکنند.
علائم کمشنوایی در نوزادان
توجه به برخی از عکسالعملهای نوزادان هنگام شنیدن صدای بلند میتواند در تشخیص علائم کمشنوایی موثر باشد. اگر نوزاد هنگام شنیدن صدای بلند واکنشهایی مانند پلک زدن، محکم مکیدن شیر و گرد شدن چشمها از خود نشان ندهد باید به کمشنوایی او شک کرد. عدم تشخیص منبع صدا هنگام ایجاد صدایی متفاوت و بلند مانند زنگ تلفن نیز یکی از این نشانهها محسوب میشود.
انواع کم شنوایی
کمشنوایی انتقالی در اثر وجود مانعی در مجرای انتقال صوت ایجاد میشود. اوتیت میانی و عفونت گوش میانی از رایجترین دلایل ایجاد این نوع کمشنوایی هستند که باعث میشوند مسیر انتقال صدا مسدود شود. در این نوع بیماری عملکرد حلزون گوش طبیعی است و کمشنوایی فقط بهدلیل نرسیدن ارتعاشات صدا به آن بروز پیدا میکند. برای درمان کمشنوایی انتقالی از دارو و جراحی استفاده میشود. اگر متوجه علائم کمشنوایی در نوزاد خود شدید بهتر است هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا کمشنوایی انتقالی درصورت عدم پیگیری و درمان میتواند منجر به کمشنوایی دائمی شود.
کمشنوایی حسی عصبی در اثر آسیب دیدن حلزون و سلولهای مویی ایجاد میشود. در این نوع بیماری در مسیر امواج صوتی و عملکرد استخوان مربوطه مختل شده و بهطور معمول قابل درمان نیست. افراد مبتلا به کمشنوایی حسی عصبی اغلب از سمعک استفاده میکنند. تشخیص به موقع این نوع کمشنوایی و استفاده از سمعک در نوزادان بسیار مهم است. درصورت عدم پیگیری منجر به تاخیر گفتار کودک میشود. کم شنوایی آمیخته ترکیبی از کمشنوایی انتقالی و حسی عصبی است. در کم شنوایی مرکزی، مشکلات سیستم مرکزی دوران کودکی به دو دسته دارای علت مشخص و بدون علت مشخص تقسیم میشوند. در کمشنوایی مرکزی کودکان مشکل درک دارند.
ملاک های تشخیص شنوایی سالم در نوزادان
با داشتن اطلاعاتی درمورد نشانههایی که بر کمشنوایی نوزاد دلالت دارند، میتوانید کمشنوایی را زود تشخیص داده و اقدام به درمان کنید. نوزادان تا ۸ هفتگیشان با شنیدن صداهای ناگهانی چشمان خود را گشاد میکنند. همچنین صداهای بلند باعث بیدار شدن آنها از خواب میشود. از ۸ هفتگی الی ۴ ماهگی، نوزادان اگر صداها را به خوبی بشنوند به جهت آنها نگاه میکند و با برخی از صداهای آرامشبخش مانند صدای مادر و… آرامتر میشوند.
از ۶ تا ۱۲ ماهگی نیز نوزاد میتواند سمت صدا را به خوبی تشخیص داده و سر خود را به آن جهت بچرخاند. کودک ۱۲ الی ۱۸ ماهگی نیز نوزادی که مشکل شنوایی ندارد میتواند کلمات و صداهای ساده را تقلید کند. نوزاد ۱۸ الی ۲۴ ماهه باید دایره لغات محدود و سادهای داشته باشد و مفهوم جملاتی کوتاه و ساده را بفهمد.
تست شنوایی سنجی نوزادان
شنوایی سنجی نوزادان به دو روش AABR و OAE انجام میشود. تست OAE اولین تست است و آن را در بیمارستان پس از تولد انجام میدهند. برخی از نوزادان براساس نتیجه این تست ممکن است با کم شنوایی شناخته شوند، ولی این نتیجه نرمال است؛ زیرا ممکن است پس از تولد جذب مایع جنینی در فضای گوش میانی به خوبی انجام نشود و همین باعث عدم ایجاد نتیجه مثبت در تست شود. تست دوم نیز در یک ماهگی نوزاد انجام میشود. اگر در این تست هم نتیجه مثبت ظاهر نشد باید نوزاد آزمایشهای دیگری را بگذراند، مخصوصا نوزادانی که در معرض خطر برای کمشنوایی هستند.
تست OAE
تست OAE که اولین تست شنوایی نوزاد است به صورت غیرتهاجمی انجام میشود. در این تست امواج صوتی را به درون کانال گوش نوزاد میفرستند و سپس پاسخ حلزون را هنگام مواجهه با امواج صوتی ثبت میکنند. توسط این تست مشکلات گوش خارجی، میانی و داخلی مشخص میشود. با این حال اختلالات مربوط به مسیرهای عصبی بالاتر را باید با آزمایشهای دیگری تشخیص داد.
این تست را هنگام خواب یا بیداری نوزاد میتوان انجام داد؛ ولی اگر نوزاد بیدار است باید آرام باشد. پاسخ این تست به دو صورت رد یا قبول اعلام میشود. درصورت قبولی نیز باید شنوایی نوزاد در فاصله ۱ الی ۳ ماه آینده چک شود تا از سالم بودن شنواییاش اطمینان حاصل شود. همچنین رد شدن در این تست هم بهدلیل کمشنوایی نوزاد نیست. بسیاری از نوزادانی که مشکل شنوایی ندارند، بهدلیل عدم جذب مایع جنینی در این تست رد میشوند. پس بعد از یک ماه این تست را دوباره انجام میدهند.
تست AABR
تست AABR نسبت به تست قبل از حساسیت بالاتری برخوردار است و توسط آن میتوان مشکلات شنوایی مربوط به اعصاب مراکز بالاتر را شناسایی کرد. هنگام انجام تست AABR باید نوزاد خواب باشد و اگر نخوابید میتوان از داروهای خوابآور استفاده کرد. در این تست امواج صوتی را به کانال گوش نوزاد منتقل میکنند و پاسخها توسط الکترودهایی که به سر او چسبانده شده ثبت میشود. نتیجه این تست هم مانند تست قبل به دو صورت رد یا قبول اعلام میشود. اگر نوزادی در این تست رد شد باید تحت آزمایشهای شنوایی بیشتری قرار بگیرد.
انجام این تست برای نوزادانی که هنگام تولد مبتلا به زردی بالا یا کمبود اکسیژن بودند، ضروری است. همچنین نوزادانی که در NICU بستری بودهاند هم باید از نظر داشتن مشکلات شنوایی بررسی شوند. انجام این تستها به موقع باعث میشود در صورت وجود مشکلی در شنوایی درمانها هرچه سریعتر آغاز شود و کودک در آینده به مشکلاتی مانند تاخیر در حرف زدن و… مبتلا نشود.
سخن پایانی
کمشنوایی یکی از مشکلاتی است که ممکن است برخی از نوزادان از بدو تولد با آن دست و پنجه نرم کنند. کم شنوایی براساس منشا اختلال آن به چهار دسته کم شنوایی انتقالی، حسی عصبی، آمیخته و مرکزی تقسیم میشود که هرکدام درمانهای متفاوتی دارند. تست OAE نیز در بدو تولد انجام میشود و پس از آن هنگامی که نوازد به یک ماهگی میرسد تست دیگری به نام AABR انجام میشود. باتوجه به نتیجه این تستها مشخص میشود نوزاد باید آزمایشی دیگری بدهد یا خیر.
