سرگیجه یکی از مشکلات نسبتا شایع در کودکان است که میتواند دلایل متعددی داشته باشد و با شدت و علائم مختلف بروز کند. این وضعیت ممکن است باعث ایجاد نگرانی و اضطراب برای والدین و حتی کودکان شود، زیرا سرگیجه میتواند نشانهای از اختلالات جدیتری باشد که نیازمند بررسی دقیق و درمان مناسب هستند. به همین دلیل، شناخت علل مختلف سرگیجه در کودکان و روشهای تشخیص و درمان آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. کودکان به دلیل رشد جسمی و عصبی در حال تغییر، حساستر به اختلالات تعادلی هستند و باید علائم آن به دقت بررسی شود.
تعریف سرگیجه
سرگیجه عبارت است از احساس چرخش یا ناپایداری که میتواند به دو صورت بروز کند: یکی سرگیجه واقعی که احساس چرخش محیط را به کودک منتقل میکند و معمولاً ناشی از مشکلات گوش داخلی است و دیگری حالت سبکی سر یا عدم تعادل که به علت مشکلاتی مانند فشار خون یا اختلالات عصبی بروز میکند. تشخیص دقیق نوع سرگیجه اهمیت ویژهای دارد، زیرا هر کدام روشهای درمانی متفاوتی دارند. همچنین باید توجه داشت که در برخی کودکان همراه با سرگیجه ممکن است کم شنوایی در کودکان نیز مشاهده شود که میتواند نشانهای از اختلالات گوش داخلی باشد و نیاز به بررسی تخصصی دارد.
علل شایع سرگیجه در کودکان
سرگیجه در کودکان یکی از مشکلات شایع است که میتواند دلایل متعددی داشته باشد و زندگی روزمره آنها را مختل کند. شناخت دقیق علل این عارضه به تشخیص و درمان به موقع کمک میکند. در این مقاله به بررسی علل شایع سرگیجه در کودکان و روشهای درمانی آن پرداخته شده است.
مشکلات گوش داخلی (سیستم دهلیزی)
گوش داخلی یکی از بخشهای حیاتی بدن است که مسئول حفظ تعادل و موقعیت بدن در فضا است. مشکلات و بیماریهایی که این بخش را تحت تاثیر قرار میدهند، از شایعترین علل سرگیجه در کودکان هستند. یکی از این مشکلات عفونتهای گوش داخلی است که به صورت التهاب بافتهای دهلیزی رخ میدهد و معمولاً بعد از عفونتهای ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا بروز میکند.
این التهاب باعث میشود پیامهای عصبی تعادل به مغز به درستی منتقل نشود و کودک دچار سرگیجه ناگهانی، حالت تهوع و حتی استفراغ شود. نوریت دهلیزی نیز نوعی التهاب است که عصبدهلیزی را درگیر میکند و باعث سرگیجههای شدید و طولانی مدت میشود. بیماری منیر نیز یک اختلال مزمن و کمتر شایع است که علاوه بر سرگیجه با کاهش شنوایی و وزوز گوش همراه است و ممکن است نیاز به مراقبتهای ویژه داشته باشد.
سرگیجه وضعیتی خوشخیم (BPPV)
یکی از علل شایع سرگیجه در کودکان، جابهجایی ذرات کلسیمی داخل گوش داخلی است که باعث بروز سرگیجههای کوتاهمدت هنگام تغییر وضعیت سر میشود. این نوع سرگیجه در کودکان معمولاً بدون آسیب طولانیمدت است و با فیزیوتراپی دهلیزی قابل درمان است. در شهرهایی مانند ساری و سایر شهرهای استان مازندران، مراکز تخصصی فیزیوتراپی و تعادل، خدمات ویژهای را برای درمان سرگیجه در مازندران ارائه میدهند.
مشکلات عصبی و مغزی
سرگیجه در برخی موارد ممکن است ناشی از اختلالات مغزی باشد. به عنوان مثال، میگرنهای کودکان که به صورت حملات سردرد شدید همراه با حالت تهوع و سرگیجه بروز میکنند، میتوانند باعث بروز مشکلات تعادلی شوند. نوعی میگرن به نام میگرن وستیبولار وجود دارد که به طور مشخص با سرگیجههای مکرر و طولانی همراه است. علاوه بر آن، آسیبها یا تومورهای مغزی و اختلالات عصبهای مرکزی نیز میتوانند باعث سرگیجه شوند، اگرچه این موارد کمتر شایع هستند اما باید مدنظر قرار گیرند. همچنین اضطراب و استرس میتواند باعث حملات سرگیجه با علائم غیرعضوی شود که در کودکان شایع است و نیاز به درمان روانشناختی دارد.
علل قلبی و عروقی
برخی مشکلات قلبی و عروقی نیز میتوانند باعث سرگیجه در کودکان شوند، اگرچه کمتر رایج است. افت ناگهانی فشار خون، مخصوصاً در زمان ایستادن سریع، میتواند منجر به کاهش موقت خونرسانی به مغز و ایجاد سرگیجه شود. آریتمی یا بینظمی ضربان قلب نیز از دلایل احتمالی است که با کاهش کارایی قلب در پمپاژ خون باعث سرگیجه میشود. تشخیص این موارد معمولاً نیاز به بررسیهای تخصصی قلبی دارد.
علل متابولیک و سایر عوامل
کمبود مواد مغذی و اختلالات متابولیک نیز میتوانند زمینهساز سرگیجه در کودکان باشند. به عنوان مثال، کمخونی باعث کاهش اکسیژنرسانی به بافتهای بدن از جمله مغز میشود که ممکن است با علائمی مانند سرگیجه و ضعف عمومی همراه باشد. دیابت و نوسانات قند خون میتواند به صورت افت قند باعث بروز سرگیجه شود. همچنین کمآبی بدن به خصوص در مواقع تب، استفراغ یا اسهال، یکی از عوامل مهم در بروز سرگیجه به شمار میرود. مصرف برخی داروها مانند آرامبخشها یا داروهای ضدتهوع نیز میتواند عوارض جانبی سرگیجه داشته باشد که باید مورد توجه قرار گیرد.
علائم همراه با سرگیجه در کودکان
سرگیجه به تنهایی ممکن است تشخیص علت را دشوار کند، اما وجود علائم همراه میتواند به پزشک در تعیین علت کمک شایانی کند. به عنوان مثال، حالت تهوع و استفراغ همراه با سرگیجه اغلب نشانه عفونت گوش داخلی یا میگرن است. سردردهای شدید و حساسیت به نور یا صدا میتواند بیانگر میگرن یا مشکلات مغزی باشد. کاهش شنوایی و وزوز گوش معمولاً نشاندهنده بیماریهای گوش داخلی مانند منیر است.
ناپایداری و سقوط ناگهانی ممکن است نشانه اختلالات تعادلی جدی یا مشکلات عصبی باشد. همچنین، تغییرات رفتاری مانند خوابآلودگی غیرطبیعی یا بیحالی شدید ممکن است به علل عفونی یا مغزی اشاره کند. تب و علائم عفونتی مانند سرفه یا درد گوش نیز میتوانند نشانه عفونتهای گوش یا سایر بیماریهای سیستمیک باشند.
روشهای تشخیصی
تشخیص دقیق علت سرگیجه نیازمند ارزیابی جامع و کامل است. اولین گام، معاینه بالینی و عصبی است که شامل بررسی چشمها، حرکات سر و بدن، تست تعادل و سابقه بیماری است. برای تشخیص BPPV معمولاً از تست Dix-Hallpike استفاده میشود که با قرار دادن سر در موقعیت خاص، سرگیجه تحریک شده و تشخیص داده میشود. اگر شک به مشکلات مغزی باشد، تصویربرداریهای پیشرفته مانند MRI یا CT اسکن برای بررسی ساختارهای مغز ضروری است.
آزمایش خون نیز برای شناسایی کمخونی، اختلالات قندی یا عفونتها به کار میرود. در برخی موارد، تستهای تخصصی مانند الکترو دهلیزی یا نوار گوش به منظور ارزیابی عملکرد گوش داخلی و عصبهای تعادلی انجام میشود. تمامی این مراحل به تشخیص صحیح و درمان موثر کمک میکنند.
راههای درمانی سرگیجه در کودکان
سرگیجه در کودکان میتواند دلایل مختلفی داشته باشد که شناخت آنها برای درمان موثر ضروری است. راههای درمانی متنوعی برای کاهش و کنترل این مشکل وجود دارد که با توجه به علت، انتخاب میشوند. در ادامه به مهمترین روشهای درمان سرگیجه در کودکان پرداخته میشود.
درمان بیماریهای گوش داخلی
در صورت عفونت یا التهاب گوش داخلی، داروهای آنتیبیوتیک یا ضدویروس تجویز میشوند. داروهای ضد التهاب مانند کورتیکواستروئیدها میتوانند باعث کاهش التهاب و تسریع بهبودی شوند. داروهای ضد تهوع و ضد سرگیجه برای کاهش علائم مورد استفاده قرار میگیرند. در برخی کودکان همراه با سرگیجه ممکن است علائم کم شنوایی در کودکان نیز مشاهده شود که نیازمند پیگیری و درمان همزمان است. مراکز تخصصی درمان سرگیجه در مازندران با تجهیزات بهروز، امکان ارائه درمانهای موثر را فراهم کردهاند.
فیزیوتراپی دهلیزی
یکی از روشهای موثر در درمان برخی انواع سرگیجه به خصوص BPPV، فیزیوتراپی دهلیزی است. این فیزیوتراپی شامل حرکات و تمریناتی است که به بازگرداندن ذرات جابهجا شده در گوش داخلی به محل اصلیشان کمک میکند و موجب کاهش علائم سرگیجه میشود. این تمرینات تحت نظر متخصص فیزیوتراپی دهلیزی انجام میشوند و برای بسیاری از کودکان بسیار مفید هستند. این درمان همچنین به بازآموزی سیستم تعادل کمک کرده و احتمال عود سرگیجه را کاهش میدهد.
درمان میگرن
در صورت تشخیص میگرن وستیبولار، درمانهای خاصی مانند داروهای پیشگیرنده میگرن تجویز میشود. این داروها ممکن است شامل بتابلوکرها، آنتیهیستامینها یا داروهای ضدصرع باشند که باعث کاهش تعداد و شدت حملات میگرنی میشوند. همچنین مدیریت سبک زندگی مانند کاهش استرس، خواب منظم و جلوگیری از محرکهای میگرنی نقش مهمی دارد. آموزش به کودک و والدین در مورد نحوه مقابله با حملات و نگهداری سلامت عمومی به کاهش عود حملات کمک میکند.
اصلاح مشکلات قلبی و متابولیک
در مواردی که سرگیجه ناشی از مشکلات قلبی یا متابولیک باشد، درمان اختصاصی این مشکلات لازم است. افت فشار خون باید با رعایت رژیم غذایی مناسب، مصرف مایعات کافی و در برخی موارد دارو درمان شود. کمخونی با اصلاح رژیم غذایی و در صورت نیاز مصرف مکملهای آهن درمان میشود. کنترل دقیق قند خون در کودکان دیابتی با نظارت پزشک اهمیت فراوانی دارد. این اقدامات باعث بهبود علائم سرگیجه و سلامت کلی کودک میشود.
درمانهای حمایتی و روانشناسی
اگر سرگیجه ناشی از اضطراب یا استرس باشد، درمانهای روانشناسی مانند مشاوره و تکنیکهای آرامسازی توصیه میشود. والدین باید درک کنند که سرگیجه در برخی کودکان ممکن است جنبه روانی داشته باشد و درمان ترکیبی روانی-پزشکی موثر خواهد بود. آموزش به کودک در مورد نحوه مدیریت حملات و حفظ آرامش در هنگام سرگیجه، به کاهش شدت علائم کمک میکند.
پیشگیری از سرگیجه در کودکان
پیشگیری نقش مهمی در کاهش بروز و عود سرگیجه دارد. حفظ بهداشت و سلامت گوش، درمان سریع عفونتهای گوش، جلوگیری از ضربه به سر و رعایت نکات ایمنی در فعالیتهای روزمره از مهمترین موارد پیشگیری هستند. همچنین رعایت رژیم غذایی سالم، مصرف مایعات کافی و کنترل بیماریهای زمینهای مانند کمخونی و دیابت اهمیت دارد. مدیریت استرس، خواب منظم و آموزش به کودک در خصوص اجتناب از عوامل محرک سرگیجه، مانند حرکتهای ناگهانی سر، به حفظ تعادل و کاهش حملات کمک میکند. والدین باید در صورت مشاهده علائم مکرر یا شدید سرگیجه، به پزشک مراجعه کرده و از خوددرمانی بپرهیزند.
روشهای نوین تست شنوایی در کودکان در مرکز تخصصی آوا اودیولوژی
مرکز تخصصی آوا اودیولوژی با بهرهگیری از جدیدترین و پیشرفتهترین روشهای نوین تست شنوایی، خدمات دقیق و تخصصی را به کودکان ارائه میدهد. این مرکز از فناوریهای روز دنیا مانند تستهای OAE (انتشار امواج صوتی گوش) و ABR (پاسخ شنوایی ساقه مغز) استفاده میکند که بدون نیاز به همکاری فعال کودک، قادر به ارزیابی دقیق عملکرد گوش داخلی و مسیرهای عصبی شنیداری هستند. این روشها به ویژه برای نوزادان و کودکان کمسن بسیار مناسباند، زیرا بدون درد و کاملاً غیرتهاجمی انجام میشوند و نتایج قابل اطمینانی ارائه میدهند.
علاوه بر این، مرکز آوا اودیولوژی با استفاده از سیستمهای کامپیوتری پیشرفته، تحلیل دادهها را با دقت بالا انجام میدهد و امکان تشخیص زودهنگام انواع اختلالات شنوایی را فراهم میکند. این تشخیص به موقع، مسیر درمان را کوتاهتر کرده و باعث میشود کودک بتواند از حمایتهای گفتاری و توانبخشی بهرهمند شود. در نتیجه، والدین با خیالی آسوده میتوانند سلامت شنوایی فرزندشان را به دست کارشناسان حرفهای مرکز آوا بسپارند و از بهترین خدمات تشخیصی و درمانی بهرهمند شوند.
نتیجهگیری
سرگیجه یکی از مشکلات نسبتاً شایع در کودکان است که میتواند دلایل متعددی داشته باشد و با شدت و علائم مختلف بروز کند. این وضعیت علاوه بر ایجاد نگرانی و اضطراب برای والدین، ممکن است نشاندهنده اختلالات جدیتر باشد که نیازمند بررسی دقیق و درمان مناسب هستند. به همین دلیل، شناخت علل مختلف سرگیجه در کودکان و روشهای تشخیص و درمان آن اهمیت بالایی دارد تا بتوان به موقع از عوارض بیشتر جلوگیری کرد و سلامت کودک را تضمین نمود.
همچنین بخوانید:
