گوش یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین اعضای بدن انسان به‌حساب می‌آید که وظیفه اصلی آن شنیدن است. در کنار این وظیفه مهم، وظایف دیگری نیز مانند اعلام موقعیت به مغز و ایجاد تعادل در مغز به‌وسیله گوش و مخچه، وجود دارند. در گوش میانی مایعی قرار گرفته که کار آن ایجاد تعادل در سر و بدن خواهد بود. در این مایع چند سنگ‌ریزه کوچک وجود داشته که اگر دچار جابه‌جایی شوند دچار سرگیجه و عدم تعادل خواهیم شد. برای اطلاع از علت تکان خوردن مایع گوش و درمان آن باید به پزشک متخصص مراجعه نمود.
ساختار گوش انسان
گوش انسان از سه بخش بیرونی، میانی و درونی تشکیل شده است. گوش بیرونی شامل لاله گوش و بخشی از مجرای گوش بوده که وظیفه دریافت سیگنال‌های صوتی را دارد. مجرای گوش که از مواد چرب، زرد رنگ و مومی شکل پر شده است، وظیفه انتقال اصوات به قسمت داخلی را بر عهده دارد. درون مجرای گوش پرده نازکی به نام پرده‌ی صماخ وجود دارد که لرزش‌های ناشی از سیگنال‌های صدا را به استخوان‌های کوچک گوش که شامل استخوان چکشی، سندانی و رکابی است می‌رساند.
این استخوان‌ها در نزدیکی حلزون گوش قرار داشته و با ارتعاش مایع درون حلزون گوش و تحریک مژک‌های درون آن پیام شنوایی تولید و برای درک به سمت مغز پیش می‌رود. در نزدیکی حلزون گوش سه مجرای نیم دایره وجود دارند که درون آن‌ها پر از مایع بوده و با تغییر موقعیت سر این مایع نیز تکان می‌خورد. در اثر تکان خوردن این مایع؛ مژک‌های درون آن نیز تکان خورده و با ارسال پیام عصبی به مغز، وضعیت سر مشخص می‌شود.
علت جا به جایی مایع گوش میانی
علل زیادی برای جابه‌جا شدن مایع داخلی گوش وجود دارند که بسیاری از آن‌ها تاکنون ناشناخته مانده‌اند؛ اما از اصلی‌ترین دلایل تکان خوردن مایع گوش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- عفونت گوش
- بیماری‌های ویروسی در گوش
- وارد آمدن ضربه‌های شدید به سر
- کمبود بالای ویتامین D و کلسیم در بدن
- کهولت سن
لازم به ذکر است که این اتفاق حتی ممکن است در کودکان نیز رخ دهد؛ اما معمولا با افزایش سن علائم ابتلا به تکان خوردن مایع گوش و سرگیجه بیشتر می‌شوند.
بهترین درمان برای تکان خوردن مایع گوش
تکان خوردن مایع گوش باعث ایجاد سرگیجه و عدم تعادل در فرد خواهد شد. این مشکل می‌تواند افراد را در انجام کارهای روزمره دچار مشکلاتی کند. درمان هر بیماری مستلزم آگاهی از علت آن است. این بیماری هم باید در ابتدا ریشه‌یابی شود و سپس درمان آن آغاز گردد. برخی از سرگیجه‌ها مربوط به تکان خوردن مایع گوش نیستند و علل دیگری دارند. در این مواقع سرگیجه نیازی به درمان نخواهد داشت و بعد از یک الی دو هفته به خودی خود درمان خواهد شد.
یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین دلایل سرگیجه، تکان خوردن مایع گوش میانی و مشکلات ناشی از بیماری‌های گوش است. علائم سرگیجه با تکان دادن سر یا بدن نمایان می‌شوند. برای درمان سرگیجه بهتر است به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه نمایید.
اگر مشکل سرگیجه شما مربوط به گوش میانی و تکان خوردن مایع گوش باشد در مرحله اول باید دکتر متخصص بررسی نماید که هر دو گوش درگیر شده‌اند یا تنها یک گوش با این مشکل دگیر شده است. پزشک با تست‌های مختلف، بررسی گوش را آغاز خواهد کرد. در این آزمایشات باید وضعیت گوش میانی از لحاظ بیماری‌های مختلفی مانند عفونت، جمع شدن مایع گوش، نحوه کارایی عصب گوش، فشار روی گوش، مجاری نیم‌دایره، کیست‌های شنوایی و… بررسی شود. بعد از این‌که پزشک علت آسیب را تشخیص داد می‌تواند دارو، ورزش و رژیم غذایی مناسب را برای فرد تجویز نماید.
گاهی اوقات برخی از افراد برای درمان سرگیجه و تکان خوردن مایع گوش میانی از داروهای گیاهی استفاده می‌کنند؛ اما باید در نظر داشت که داروهای گیاهی تنها برای یک مدت بسیار کمی می‌توانند در درمان این مشکل موثر باشند و بعد از مدتی مجددا مشکل عود خواهد کرد. بنابراین بهترین راه مراجعه با متخصص گوش و حلق و بینی است.
یکی از مهم‌ترین و موثرترین روش‌های درمانی برای رفع سرگیجه و درمان تکان خوردن مایع گوش انجام مانور درمانی است. مانور درمانی دو نوع ایپلی و سمونت دارد (Epley و Semont). مانور درمانی سبب حرکت کردن ذرات گوش از مجاری نیم‌دایره به سوی گوش داخلی خواهد شد. انجام این روش درمانی باید به یک پزشک متخصص سپرده شود.
درمان خانگی تکان خوردن مایع گوش میانی
چند راهکار ساده برای درمان جا به جایی مایعات درون گوش میانی وجود دارد که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
کدام ورزش برای درمان سرگیجه ناشی از تکان خوردن مایع گوش مناسب است؟
2 ورزش مهم و مناسب برای درمان سرگیجه‌های ناشی از تکان خوردن مایع گوش مناسب هستند.
ورزش اول به این صورت است که باید شما بین دیوار و صندلی قرار بگیرید. صندلی می‌بایست در روبه‌روی شما قرار داشته باشد تا تعادل شما حفظ شود. سپس پاهای خود را به اندازه عرض شانه باز نمایید و چندین بار خود را جلو و عقب ببرید. در زمان جلو آمدن باید روی پنجه و در زمان عقب رفتن روی پاشنه قرار بگیرید و روی این دو فشار وارد کنید.
در ورزش دوم نیز مانند ورزش اول باید عمل کنید. در این حالت باید باز هم در بین صندلی و دیوار باستید و صندلی را به‌گونه‌ای قرار دهید که بتواند تعادل شما را حفظ نماید. سپس پاها به عرض شانه باز شوند و مانند پاندول ساعت چپ و راست شوید.
رژیم غذایی مناسب در درمان سرگیجه ناشی از تکان خوردن مایع گوش
برخی از گزینه‌های مهم و مفید برای حفظ تعادل و تنظیم مایع گوش عبارتند از:
- مصرف مایعات مختلف در طول روز
- نخوردن غذاهای پرنمک و چرب
- پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های دارای قند بالا
- مصرف صحیح سدیم
- نخوردن غذاها و نوشیدنی‌های دارای کافئین
- نخوردن نوشیدنی‌های الکل‌دار
- نخوردن غذاهای دارای اسید آمینه تیرامین
علائم و عوارض تکان خوردن مایع گوش میانی
علائم مهم و شایع در تکان خوردن مایع گوش عبارتند از:
- داشتن سرگیجه
- عدم توانایی در حفظ تعادل
- تاری در دید
- احساس گیجی
- زمین خوردن و عدم تعادل
- احساس حالت تهوع
- داشتن اسهال
- استفراغ کردن
- داشتن اضطراب
- احساس ترس
- تغییر در ریتم منظم تپش قلب
همچنین تکان خوردن مایع گوش میانی و سرگیجه عوارضی برای فرد به همراه خواهد داشت که به شرح زیر هستند:
- سقوط و افتادن فرد
- کم شدن کیفیت زندگی روزانه
- وجود درد و ناراحتی
- زندگی سخت با وجود سرگیجه‌های ناشی از این بیماری
بیماری منیر چیست؟ چه ارتباطی با تکان خوردن مایع گوش دارد؟
بیماری منیر در اثر افزایش مایعات درون حلزون گوش و مجاری نیم دایره به وجود می‌آید. این مایع اندولنف نام دارد که درون محفظه‌ای به اسم لابیرنت گوش وجود دارد. افرادی که مبتلا به این بیماری هستند احساس احتباس و زیاد بودن مایع درون گوش خود شکایت می‌کنند. این موضوع باعث گوش درد و سرگیجه می‌شود. در این بیماری به دلیل ازدیاد مایعات در قسمت لابیرانت، در اثر تحریک مژک‌هایی که در این قسمت وجود دارد؛ فشار زیادی به اعصاب شنوایی و تعادلی وارد شده و باعث ایجاد سر درد و سر گیجه می‌شود. همچنین تکان خوردن مایع درون مجاری نیم دایره باعث از دست رفتن توانایی تعیین موقعیت سر و تعادل بدن می‌شود.
بیماری منیر یک اختلال شایع در دوره‌ی میانسالی محسوب می‌شود. دلایل ژنتیکی، محیطی، برخی داروها و بیماری‌های دیگر ممکن است از علت‌های شایع ابتلا به منیر باشد. خوشبختانه امروزه این بیماری با روش‌های درمانی جدید مانند جراحی و برداشتن مایع درون گوش درونی یا قطع کردن یکی از اعصاب گوش تا حدود زیادی کنترل می‌شود. روش‌های درمان خانگی مانند تغذیه مناسب، فعالیت بدنی و عدم مصرف نوشیدنی‌های کافئین دار؛ در موارد خفیف این بیماری نیز تاثیر گذارند.
سخن پایانی
تکان خوردن و جابه‌جا شدن مایع گوش به علت به حرکت درآمدن غیرطبیعی سنگ‌ریزه‌های داخل گوش است. زمانی که این سنگ‌ها به سوی مجاری نیم‌دایره‌ای گوش حرکت کنند فرد دچار سرگیجه، حالت تهوع، عدم تعادل و… خواهد شد. برای درمان این مشکل باید تحت آزمایشات و تست‌های مختلف، توسط پزشک متخصص قرار بگیرید. از روش‌های سنتی برای درمان استفاده نکنید. بهترین راه درمان برای این مشکل مانور درمانی نام دارد. مانور درمانی باید توسط پزشک ماهری صورت پذیرد. این کار حساس و مهم است. اگر توسط فردی که تخصصی در این زمینه نداشته انجام شود ممکن است شما را دچار مشکلات جدی کند.
